W listopadzie 2015 r. ukazała się polska wersja normy ISO PN-EN ISO 17100:2015 „Usługi tłumaczeniowe — Wymagania dotyczące świadczenia usług tłumaczeniowych”. Mimo że dotyczy ona głównie biur tłumaczeń, warto zapoznać się z jej charakterystyką
Czym jest norma ISO 17100 ?
Norma ISO 17100 dotyczy usług tłumaczeniowych świadczonych w związku z tłumaczeniem pisemnym. Norma podaje i definiuje kluczowe pojęcia (łącznie 42 terminy branżowe), wymogi i specyfikacje związane z usługą tłumaczeniową, jej uczestnikami, zarządzaniem projektem tłumaczeniowym, zastosowanymi technologiami i wykorzystywanymi zasobami oraz obiegiem i bezpieczeństwem informacji. W normie znajdziemy np. wymagania minimalne w zakresie kwalifikacji i kompetencji poszczególnych uczestników usługi tłumaczeniowej (tłumacza, weryfikatora, redaktora, korektora, kierownika projektu) oraz specyfikację działań podejmowanych na poszczególnych etapach usługi, m.in. analizy wstępnej (w tym: analizy wykonalności), przekazywania informacji zwrotnej itp..
Norma ISO 17100:2015 została opublikowana przez ISO w dn. 01.05.2015 r. w trzech oficjalnych wersjach językowych: angielskiej, francuskiej i niemieckiej. Publikacja polskiej wersji językowej przez PKN nastąpiła 10.11.2015 r.. Aktualnie trwają prace nad tłumaczeniem normy na inne języki. Wersję polską i angielską normy można nabyć tu
Prezentacja nowej normy na rynku polskim
W dniu 09.10.2015 w siedzibie Krajowej Izby Gospodarczej w Warszawie odbyła się konferencja Polskiego Stowarzyszenia Biur Tłumaczeń (PSBT) oraz Polskiego Komitetu Normalizacyjnego (PKN) na temat nowej międzynarodowej normy tłumaczeniowej ISO 17100:2015, która zastępuje dotychczasową normę EN15038:2006.
Program konferencji obejmował następujące wystąpienia:
1. Pani Jolanty Kochańskiej, Zastępcy Prezesa ds. Normalizacji w Polskim Komitecie Normalizacyjnym (PKN), która omówiła strukturę i zadania PKN oraz zagadnienia związane z normalizacją w Polsce,
2. Pani Moniki Popiołek, Prezes PSBT i biura tłumaczeń Agencji MAart Sp. z o.o. , Przewodniczącej Komitetu Technicznego 256 przy PKN, która zaprezentowała zakres i wymagania ISO 17100 w porównaniu do PN-EN 15038 oraz praktyczne skutki przyjęcia nowej międzynarodowej normy branżowej;
3. Przedstawicieli akredytowanej jednostki certyfikacyjnej Bureau Veritas Certification: Witolda Dżugana (Dyrektora Pionu Certyfikacji) oraz Grzegorza Pawłowskiego (audytora), którzy omówili zagadnienia związane z certyfikacją za zgodność z PN-EN 15038 i ISO 17100 w kontekście zastąpienia PN-EN 15038 przez ISO 17100
oraz dyskusję z udziałem referentów i uczestników konferencji.
Referująca temat Monika Popiołek (Agencja MAart) podkreśliła, że norma dotyczy produktu tłumaczeniowego1 otrzymywanego w wyniku zastosowania określonych procedur w ramach opisanego w normie procesu. Norma nie ma zastosowania do tłumaczenia maszynowego (nawet poddanego postedycji) ani tłumaczenia ustnego oraz, że norma ISO 17100 zastępuje normę PN-EN 15038, która jest w związku z tym wycofana.
Pomocne w organizacji pracy oraz w przygotowaniu do certyfikacji mogą być dołączone do normy w charakterze informacyjnym załączniki, w których opisano między innymi diagram cyklu procesu tłumaczeniowego (translation workflow) oraz charakterystykę i kluczowe zapisy zalecanych umów i specyfikacji związanych z projektami tłumaczeniowymi.
Norma nie określa explicite wielkości przedsiębiorstwa dostawcy usług tłumaczeniowych (TSP – translation service provider), w związku z czym mianem TSP można nazwać różne podmioty, niezależnie od ich wielkości, w tym działy tłumaczeń istniejące w strukturach większych przedsiębiorstw. Pani Popiołek wyraźnie zaznaczyła też, że pojęcie TSP nie odnosi się do indywidualnego tłumacza.
Proces certyfikacji
Certyfikacja za zgodność z normą ISO 17100 wymaga spełnienia wszystkich wymagań normy i zasoby z których korzysta TSP muszą spełniać określone w normie kryteria minimalne. Jednak nie jest konieczna certyfikacja wszystkich usług i w każdym zakresie – można np. uzyskać certyfikację tylko dla wybranych obszarów działalności i języków. TSP może też świadczyć usługi tłumaczeniowe zgodnie z wymogami normy, jeśli realizację tych usług, dla których nie posiada certyfikacji, powierzy podmiotom certyfikowanym w tym zakresie oraz dysponującym odpowiednimi zasobami. Analogiczna sytuacja, tzn. współpraca z innymi podmiotami posiadającymi odpowiednią certyfikację ISO 17100 i dysponującymi odpowiednimi zasobami, możliwa jest również w odniesieniu do języków, dla których TSP nie jest w stanie samodzielnie zagwarantować realizacji usługi tłumaczeniowej zgodnie z wymogami normy.
Wprowadzana norma ISO 17100 zastąpiła normę PN-EN 15038, jednak obowiązuje standardowy dwuletni okres przejściowy, w związku z czym uzyskane dotychczas certyfikaty za zgodność z PN-EN 15038 będą ważne aż do ich wygaśnięcia lub maksymalnie do maja 2017 roku. Należy podkreślić, że audyty certyfikacyjne i sam proces certyfikacji wymagają odpowiednich nakładów, więc z zasady poddają się tej procedurze głównie większe biura tłumaczeń.
Norma z punktu widzenia tłumaczy
W naszej ocenie omawiana norma służy promowaniu jakości produktu tłumaczeniowego, tj. produktu końcowego oferowanego przez biura tłumaczeń. Produkt tłumaczeniowy zgodnie z ISO 17100 bezwzględnie wymaga weryfikacji przez innego doświadczonego tłumacza pełniącego rolę weryfikatora i w ramach procesu doskonalenia jakości podlega wielu procedurom. Certyfikat zgodności z ISO 17100 – podobnie jak inne świadectwa certyfikacyjne w zakresie usług niematerialnych – jest pożytecznym narzędziem marketingowym, służącym przede wszystkim wzmocnieniu pozycji rynkowej certyfikowanego podmiotu i promującym głównie większe biura tłumaczeń, gdyż certyfikacja wymaga oczywiście odpowiedniego zaawansowania procesów, wiedzy i odpowiednich zasobów.
Ze względu na zakres informacji związanych z normalizacją zachęcamy do odwiedzenia http://www.pkn.pl/ oraz https://wiedza.pkn.pl/ oraz samodzielnej lektury wiarygodnych źródeł dotyczących tej normy, np.: http://www.maart.com/blog/iso-17100-czyli-pierwsza-miedzynarodowa-norma-dotyczaca-uslug-tlumaczeniowych.
Opracowali: Krystyna Kopczyńska, Leszek Król. Aktualizacja: Katarzyna Diehl
1 Produkt tłumaczeniowy, w rozumieniu normy, jest wymiernym rezultatem procesu tłumaczenia ludzkiego – (przyp.aut.)