Stanowisko STP w sprawie umów o dzieło

Stowarzyszenie Tłumaczy Polskich (najstarsza, założona w 1981 roku organizacja zrzeszająca tłumaczy w Polsce), potwierdza niniejszym, że zawieranie przez tłumaczy umowy o dzieło na wykonywanie tłumaczeń ustnych i pisemnych jest praktyką stosowaną powszechnie od dziesiątków lat. Przekład tekstu w ramach współpracy pomiędzy zamawiającym tłumaczenie a tłumaczem posiada następujące cechy charakterystyczne dla dzieła:

1. tłumacz, będąc osobą niezwiązaną stosunkiem pracy z zamawiającym, ma całkowitą swobodę i według własnego uznania przyjmuje do wykonania jasno oznaczone zadanie polegające na wykonaniu dzieła (tłumaczenia), za określoną cenę;
2. strony określają termin wykonania dzieła (tłumaczenia);
3. tłumacz wykonuje zamówione dzieło bez kontroli czy kierownictwa zamawiającego, zgodnie ze swoją wiedzą, za pomocą własnego sprzętu, we własnym zakresie, natomiast zamawiający dzieło ma prawo dokładnie sprecyzować swoje oczekiwania co do rezultatu (wyniku pracy tłumacza);
4. tłumacz posiada indywidualne, ale obiektywne i podlegające ocenie, kwalifikacje i kompetencje wymagane do wykonania zamówionego tłumaczenia; mogą one mieć formę nadanego przez Ministra Sprawiedliwości uprawnienia tłumacza przysięgłego lub specjalisty – potwierdzone wykształceniem kierunkowym i referencjami potwierdzającymi doświadczenie w danej specjalizacji (np. farmacja, górnictwo czy też rynek giełdowy), czy też minimalne poziomy kompetencji określone obiektywnie i z góry w normie branżowej PN-EN ISO 17100:2015;
5. tłumaczenie obejmuje wytworzenie (tłumaczenie) lub przetworzenie (opracowanie) dzieła do postaci, w jakiej tekst taki poprzednio nie istniał. W wyniku tłumaczenia utworu pierwotnego przeczytać i zrozumieć dany utwór mogą osoby, które wcześniej nie byłyby w stanie tego zrobić;
6. wykonane tłumaczenie jest samoistnym wytworem, co można łatwo stwierdzić zarówno w przypadku utworu literackiego, jak i wtedy gdy np. mamy do czynienia z tłumaczeniem podręcznika, kierowanej do druku instrukcji, folderu, sztuki teatralnej, filmu, umowy czy też poświadczonego dokumentu, który może służyć za dowód w sądzie. Wynik takiego tłumaczenia działa samoistnie, niezależnie od dalszej woli i wiedzy wykonawcy;
7. wykonawca odpowiada za wady dzieła, a zamawiający dokonuje odbioru dzieła od tłumacza, sprawdzając je pod kątem specyfikacji oraz ewentualnych wad w procesie weryfikacji, opisanym także szczegółowo w normie PN-EN ISO 17100;
8. po odbiorze zamawiający wypłaca wynagrodzenie za wykonane dzieło;
9. tłumaczenie jest procesem twórczym w świetle art. 2 ust. 1 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych z 4 lutego 1994 r. – tłumacz jest twórcą, a jego działalność ma charakter twórczy.

Tym samym w wyniku tłumaczenia tekstu powstaje ściśle określony, w pełni weryfikowalny rezultat. W przypadku tłumaczeń pisemnych rezultat ten materializuje się w postaci papierowej lub elektronicznej, natomiast w przypadku tłumaczeń ustnych powszechną praktyką jest nagrywanie tłumaczenia, co umożliwia z jednej strony podmiotom zlecającym tłumaczenie zweryfikowanie jego jakości, z drugiej strony służy też do powielania i rozpowszechniania tłumaczenia. W takim przypadku tłumacz ma również prawo do dodatkowego wynagrodzenia tytułem korzystania z przysługujących mu praw autorskich do utworu.